από την Ντανιέλα Κράλλη
Tα τελευταία χρόνια γίνεται μεγάλη συζήτηση σε όλον τον κόσμο για την αξία της προσχολικής εκπαίδευσης και για τα χαρακτηριστικά που αυτή πρέπει να έχει.
Ελάχιστοι πλέον διαφωνούν στο ότι η καλή προσχολική εκπαίδευση είναι αυτή που βάζει τις απαραίτητες βάσεις ώστε το παιδί να ζήσει ευτυχισμένα και δημιουργικά ως ενήλικας – στο Harvard μάλιστα, μετά από δεκαετίες ιατρικής έρευνας το απέδειξαν και επιστημονικά!
Αποκορύφωμα όλης αυτής της παγκόσμιας μεταστροφής ήταν σίγουρα η επιβλητική εμφάνιση του Προέδρου Ομπάμα τον Φεβρουάριο που μας πέρασε, ο οποίος σε μια εντυπωσιακή ομιλία, λίγους μήνες μετά την επανεκλογή του, διακήρυξε: «Είναι εθνική προτεραιότητα πλέον το να έχει κάθε παιδί την δυνατότητα να λάβει υψηλού επιπέδου προσχολική εκπαίδευση»
Η κουβέντα λοιπόν μετατοπίζεται σιγά-σιγά, όχι στο αν χρειάζεται τα πολύ μικρά παιδιά να πάνε στο σχολείο, αλλά στο τι είδους σχολείο θα είναι αυτό.
Και η καινούρια διαμάχη που ξεπηδάει είναι αν η προσχολική εκπαίδευση θα πρέπει να αποκτήσει «ακαδημαϊκά» χαρακτηριστικά, ή όχι. Να διδάσκονται δηλαδή τα παιδιά «γράμματα και αριθμούς», ή να χτίζουν την προσωπικότητα τους παίζοντας και μόνο;
Για εμάς στην Dorothy Snot, που είμαστε σχολείο βιωματικής εκπαίδευσης με βάση το παιχνίδι, η απάντηση είναι απλή. Είναι όμως και η σωστή;
Κατ’ αρχήν να πούμε ότι σε αυτά τα ζητήματα δεν υπάρχει σωστή και λάθος απάντηση. Κάθε παιδί προέρχεται από μία οικογένεια - και κάθε οικογένεια είναι διαφορετική, με τις δικές της αξίες και προτεραιότητες. Το σχολείο ούτε πρέπει, ούτε μπορεί να τις υποκαταστήσει. Για αυτό και επιμένουμε ότι κάθε οικογένεια πρέπει να διαλέγει το σχολείο που της «πάει»…
Τι σημαίνουν τα παραπάνω; Μα ότι, εάν για κάποιους γονείς είναι πολύ σημαντικό το τετράχρονο παιδί τους να μιλάει δύο ξένες γλώσσες, να παίζει βιολί και να γνωρίζει μαθηματικά, κανείς δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να τους το αμφισβητήσει. Θα πρέπει να σεβαστούμε το δικαίωμα τους να επιλέξουν για το παιδί τους αυτό που οι ίδιοι θεωρούν σωστό (και αν πιστεύετε ότι αυτά δεν γίνονται, πατήστε για να δείτε τι μαθαίνουν τα παιδιά σε κάποια από τα κορυφαία preschools στην Νέα Υόρκη - και δείτε τι πληρώνουν και οι γονείς!)
Εδώ βέβαια ανακύπτει ένα άλλο ερώτημα: ακόμη και αν δεχτούμε ότι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας χρειάζεται να κατακτήσουν την γνώση, είναι η ακαδημαϊκή προσέγγιση ο μόνος τρόπος;
Ένα πολύ μικρό παιδί μπορεί να καταλάβει μαθηματικές έννοιες γιατί κάποιος θα του τις διδάξει, μπορεί όμως και να τις κατακτήσει γιατί απλούστατα τις χρειάζεται ώστε να βοηθήσει την μαμά του να φτιάξει ένα γλυκό στην κουζίνα.
Μπορεί να μάθει να γράφει επειδή την μισή μέρα η δασκάλα ζωγραφίζει στα χαρτιά και στον πίνακα λέξεις και γράμματα – μπορεί όμως και να μάθει να γράφει επειδή η τάξη του θα βγάλει εφημερίδα που θα την διαβάσουν οι γονείς και το παιδί θα νιώσει πολύ υπερήφανο εάν τα δικά του γράμματα είναι τυπωμένα, μέσα σε αυτή.
Για εμάς λοιπόν, που όλα αυτά τα ζούμε και τα πράττουμε καθημερινά στο σχολείο, η απάντηση είναι ξεκάθαρη:
· τα παιδιά προσχολικής ηλικίας δεν χρειάζεται να μάθουν σχεδόν τίποτε. Πραγματικά. Μόνο ένα πράγμα χρειάζεται να μάθουν και να αγαπήσουν: το πώς να μαθαίνουν! Και τα παιδιά, όπως όλοι μας, μαθαίνουν πολύ καλύτερα κάτι όταν το ζουν και το απολαμβάνουν – παρά όταν το διδάσκονται θεωρητικά.
Ειλικρινά, δεν υπάρχει κανένας λόγος οι γονείς να ανησυχούμε για το πόσο γρήγορα ένα παιδί θα κατακτήσει οποιαδήποτε «τεχνική» γνώση. Όλοι θα μάθουμε να γράφουμε, να διαβάζουμε και να λύνουμε μαθηματικές ασκήσεις στην ζωή μας. Υπάρχει άφθονος χρόνος για όλα αυτά.
Αν παρακολουθήσετε όμως με προσοχή το βίντεο με την μελέτη των επιστημόνων του Harvard (που αναφέρουμε στην πρώτη παράγραφο), θα μάθετε ότι ο εγκέφαλος μας, που είναι κατασκευασμένος έτσι ώστε να μαθαίνει και να αναπτύσσεται βάσει εμπειριών, φτάνει στην μέγιστη ευελιξία διάπλασης στην ηλικία των έξι ετών, πριν αρχίσει η πτώση. Επίσης, θα ακούσετε ότι έως την ηλικία των 5 ετών δεν μπορούμε να διαχωρίσουμε την γνωστική ανάπτυξη (cognitive development) από την κοινωνική και την συναισθηματική ανάπτυξη (social and emotional development).
Να το πούμε λίγο διαφορετικά;
· Τα παιδιά, έως την ηλικία των 5-6 ετών, έχουν την μέγιστη δυνατότητα να αναπτύξουν, μέσω εμπειριών, τις κοινωνικές και συναισθηματικές πλευρές της προσωπικότητας τους, παράλληλα με τις γνωσιακές.
· Ενώ όμως η ικανότητα του εγκεφάλου να μαθαίνει συνεχίζει να εξελίσσεται σε υψηλό επίπεδο για αρκετά χρόνια, οι ικανότητες που έχουν να κάνουν με την ανάπτυξη των αισθήσεων, της κίνησης και της επικοινωνίας έχουν ήδη πέσει σε χαμηλό ρυθμό εξέλιξης από τον πέμπτο χρόνο ζωής (δείτε στο 0.43 του πιο πάνω βίντεο).
Η λέξη-κλειδί λοιπόν είναι «εμπειρίες» κατά τα πρώτα χρόνια ζωής. Και εμπειρίες, ένα παιδί προσχολικής ηλικίας αποκτά μόνο κάνοντας πράγματα (και όχι ακούγοντας διδασκαλίες, έχει πολλά χρόνια μπροστά του για όλα αυτά).
Η μέγιστη λοιπόν προσφορά μας σε ένα πολύ μικρό παιδί είναι η ένταξη του σε ένα περιβάλλον όπου καθημερινά, συμμετέχοντας σε δραστηριότητες που θέλει και που το ενδιαφέρουν, θα αναπτύσσει στο έπακρο την κοινωνική και την συναισθηματική πλευρά του χαρακτήρα του (παράλληλα με την διανοητική). Και όλοι ξέρουμε φυσικά (δεν χρειάζεται καμία μελέτη να το αποδείξει αυτό!) ότι αυτό που τα παιδιά λατρεύουν να κάνουν περισσότερο, είναι να παίζουν!
Για όλους αυτούς τους λόγους λοιπόν πιστεύουμε ακράδαντα ότι:
· το ιδανικό preschool είναι αυτό στο οποίο τα παιδιά, παίζοντας, συμμετέχουν καθημερινά σε πολλές διαφορετικές δραστηριότητες
· οι δραστηριότητες αυτές συνδέονται με ανάγκες του παιδιού στην πραγματική ζωή (ώστε αυτό να βρίσκει κίνητρο και λόγο να τις ακολουθήσει)
· οι δραστηριότητες αυτές επίσης είναι σχεδιασμένες έτσι, ώστε να επιτρέπουν στο παιδί να κατακτά βιωματικά την γνώση που του χρειάζεται για να εκφραστεί, να επικοινωνήσει και να μπορέσει να λειτουργήσει εποικοδομητικά ως μέλος της κοινωνικής ομάδας της τάξης του.
Έτσι τα παιδιά καταφέρνουν να εξελίξουν ισότιμα όλες τις πτυχές της προσωπικότητας τους, δεν βαριούνται, και μαθαίνουν παράλληλα να μην ταυτίζουν το σχολείο και την εκπαίδευση με υποχρέωση - αλλά με χαρά!
Επίσης, μαθαίνουν να αναπτύσσουν την ικανότητα να κρίνουν και να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις, χωρίς να φοβούνται, και διεκδικούν αυτό που θέλουν σε κάθε περίσταση!
Και αν σε κάποιους αυτά ακούγονται λίγο θεωρητικά, ας πατήσουν εδώ για να δουν τι συνέβη φέτος όταν δύο παιδιά από την τάξη των προνηπίων του σχολείου μας, ο Γιώργος και ο Δημήτρης, συμμετείχαν στην παιδική εκπομπή της ΕΤ1 «Ουράνιο Τόξο».
Δείτε το βίντεο (από το 12.15’ και μετά) και απολαύστε δύο παιδιά τεσσάρων ετών που επί δέκα λεπτά «πυροβολούν» ανελέητα, με απέραντη αυτοπεποίθηση και ενθουσιασμό τον (εξίσου καταπληκτικό!) παρουσιαστή, τον υποχρεώνουν να τα ακολουθήσει στον δικό τους φανταστικό κόσμο (αντί να ακολουθήσουν αυτά τον δικό του ρυθμό) και στο τέλος τον βγάζουν, κυριολεκτικά και μεταφορικά «off”!!
Εμείς λοιπόν πιστεύουμε ότι μόνο με τέτοια παιδιά μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα καλύτερο μέλλον. Που θα γίνουν ενήλικες με πίστη στις ικανότητες τους και με την πεποίθηση ότι μπορούν να επιτύχουν οτιδήποτε θελήσουν – ακόμη και να αλλάξουν τον κόσμο των μεγάλων!
13.03.2013
Τί είδους προσχολική εκπαίδευση θέλουμε για τα παιδιά μας;
Θα μας βρείτε
Κίου 18, Πλατεία Κυψέλης
113 64 Αθήνα
210 64 27 594 213 09 09 989
113 64 Αθήνα
210 64 27 594 213 09 09 989
Ερευνα Ποιότητας 2023
